Παναγία Σπηλιανή Πυθαγόρειο Σάμος

Πάνω από την πόλη του Πυθαγορείου, σε υψόμετρο 125 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, στην είσοδο ενός σπηλαίου είναι κτισμένη η Μονή Παναγίας Σπηλιανής.

Από τις λίγες μαρτυρίες που διασώζονται και αφορούν την γενικότερη ιστορία του σπηλαίου, πιστεύεται πως υπήρξε χώρος θρησκευτικής λατρείας από τα αρχαία χρόνια. Μια μερίδα επιστημόνων, βασιζόμενοι σε μαρτυρία του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πορφυρίου, υποστηρίζει πως η Σπηλιανή υπήρξε η σπηλιά του Πυθαγόρα, όπου για αρκετό καιρό διατηρούσε φιλοσοφική σχολή.

Τα βυζαντινά χρόνια, όπως μαρτυρούν τα πολυάριθμα ευρήματα, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερός τόπος του χριστιανισμού και πιθανόν ως τόπος ασκήσεως μοναχών.

Το παρακείμενο σπήλαιο, έχει πλάτος από 8 μέχρι 15 μέτρα και ύψος από 1,5 έως 4 μέτρα. Κατεβαίνοντας τα λίγα σκαλιά δεξιά στα ενδότερα του σπηλαίου, πενήντα μέτρα από την είσοδο, υπάρχει ο μικτός αρχαίος Ναός.